چطور بهترین حیوان برای پرورش را انتخاب کنیم؟
امروزه روش‌های انتخاب و اصلاح نژاد دام نقش مهم و اساسی در انتخاب حیوانات و بهبود تجارت در مشاغل پرورشی دارد. ما باید روش های گزینش حیوانات اهلی را با هدف ارتقای کیفیت مطلوب در نسل های بعدی ببینیم.
عملکرد کلی پرورش حیوانات تا حد زیادی ناشی از تاثیرات ژنتیکی و عوامل محیطی مانند تغذیه، سلامت، مدیریت و … است.
انتخاب یک حیوان یکی از مهمترین فرآیندهای برای بهبود شرایط پرورش در مزرعه است، و این موضوع فقط به انتخاب ویژگی یک حیوان معطوف نمی‌شود بلکه باید این ویژگی‌ها بصورت گسترده در بیشتر حیوانات مزرعه وجود داشته باشد و ما را به هدف خود برای پرورش حیواناتی با بازده‌ای بالا نزدیک کند. و این موضوع به ما این اجازه را می‌دهد که حیوانات مطلوب را برای ادامه نسل‌های آینده نگهداری کنیم و سایر حیوانات نامطلوب را از گله حذف کنیم.
هدف پرورش انتخابی چیست؟
هدف ما از پرورش حیوانات انتخاب رسیدن به بیشینه سودآوری در مشاغل دامپروری است و به همین ترتیب هر یک از ویژگی‌های آن تاثیر آن را بر سودآوری نشان می‌دهد. به همین جهت هدف پرورشی ما باید مشخص و قابل اندازه گیری و دست یافتنی باشد.
در هنگام انتخاب، هدف اصلاحی موارد زیر را شامل خواهد شد:
- هدف ما برای پرورش یک نوع حیوان مشخصاً با توجه به یک بازار خاص شکل می‌گیرد به همین جهت درک نیازهای مشتری و بازار مهم است.
- توجه به تغییرات عملکرد حیوانات در برابر نیازهای بازار و در نظر داشتن چگونگی این عملکرد و الزامات آن در طول زمان.
- در برخی از صفات ما شاهد انتقال راحت آن از نسلی به نسل دیگر هستیم و با هدف قرار دادن این صفات به پیشرفت اصلاحی دام در نسل های آینده کمک خواهیم کرد. (در انتخاب براساس شجره نامه بحث خواهیم کرد)
- بر روی ویژگی اقتصادی حیوان تمرکز داشته باشیم و به دنبال سودآوری باشیم.
روش شناسی انتخاب حیوانات پرورشی چگونه است؟
در چندین دهه اخیر پرورش حیوانات با در نظر داشتن صفات رشد، میزان تولید و تولید مثل توانسته است موجب افزایش بهره وری شود. اصلاح نژاد و ژنتیک یکی از عوامل مهم در پرورش حیوانات اهلی است، به همین جهت ما در ادامه در خصوص این موضوع با توجه به ویژگی‌های برجسته در مورد معیارهای انتخاب و روش های انتخاب حیوانات صحبت خواهیم کرد.
انواع انتخاب بطور کلی:
- انتخاب طبیعی
- مخرب
- تثبیت کننده
- جهت دار
- انتخاب مصنوعی (انسانی)
- مبنای انتخاب (برای انتخاب صفات منفرد)
- انتخاب فردی
- انتخاب شجره نامه
- انتخاب خانواده / خواهر و برادر
- آزمایش نتایج
- روش انتخاب (برای انتخاب چند صفت)
- پشت سر هم
- سطح کشتار مستقل
- شاخص انتخاب
- مبنای انتخاب (برای انتخاب صفات منفرد)
انتخاب فردی
انتخاب فردی حیوان بر اساس عملکرد آن است که از جمله پایه ترین روش ها برای بهبود وضعیت دام شناخته می‌شود. هر حیوان با توجه به ویژگی های خود ارزیابی می‌شود، مثلاً در گاوهای ماده توانایی های مادری و تولید شیر از جمله صفات مهم است. هنگامی که وراثت پذیری یک صفت، بالا باشد، ویژگی فردی شاخص خوبی برای اصلاح نیست.
انتخاب براساس شجره نامه
انتخاب براساس شجره نامه به معنای انتخاب با توجه به عملکرد اجداد آنهاست. در بسیاری از صفات ما شاهد انتقال آن وراثتی هستیم. انتخاب براساس شجره به ویژه برای انتخاب زودهنگام حیوانات بسیار مفید است.
انتخاب براساس خانواده
در یک خانواده از حیوانات ما شاهد رابطه ژنتیکی مشترکی هستیم که می‌توان از سوابق آنها برای ارزشگذاری بر پرورش این حیوانات استفاده کنیم. بر خلاف شجره نامه که ما به دنبال صفاتی با وراثت پذیری بالا هستیم در اینجا به دنبال صفات با وراثت پذیری کم هستیم.
آزمایش نتایج
آزمایش نتایج به انتخاب افراد براساس میانگین عملکرد آنها گفته می‌شود. آزمایش نتایج معمولاً برای انتخاب حیوانات نر انتخاب می‌شود چرا که در حیوانات نر می‌توان به تعداد زیادی از نتایج دست یافت، در حالی که تعداد نتایج تولید شده توسط یک حیوان ماده محدودتر است.