راهنمای انتخاب زمین مناسب برای کشاورزی

چطور زمین مناسب برای کشاورزی را انتخاب کنیم؟

افزایش جمعیت و نیاز جامعه به مواد غذایی از جمله چالش های کشاورزی است، بخصوص در ایران که به عنوان بزرگترین منبع کشاورزی در خاورمیانه شناخته می‌شود، اما امروزه با مشکلات بسیاری نظیر منابع مناسب خاک و آب برای کشاورزی روبرو شده است. به همین جهت ما در این مقاله به سراغ این موضوع آمدیم تا ببینیم در این شرایط چطور می‌توانیم زمین مناسب با منابع غنی برای کشاورزی را انتخاب کنیم؟ و چطور می‌توانیم از زمین هایی با منابع متوسط نیز بهترین بهره برداری را برای مشاغل کشاورزی انجام دهیم؟

زمین مناسب برای کشاورزی چه ویژگی هایی دارد؟

اهمیت زمین‌های کشاورزی با توجه به منابع خاک و آب و هوا شناسایی می‌شود و می‌تواند در تعیین نوع محصول قابل کشت نقشی مهم و کلیدی داشته باشد. به همین جهت شناخت ویژگی‌های زمین های کشاورزی و شیوه مدیریت آن مستقیماً بر میزان بهره برداری ما از زمین و سودآوری کسب و کار کشاورزی ما تاثیرگذار است.

خاک

توجه به نوع خاک زمین کشاورزی از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است زیرا تمامی مواد مغذی مورد نیاز برای محصولات کشاورزی از خاک تامین خواهد شد و این بدین معناست که کیفیت خاک زمین کشاورزی شما می‌تواند میزان تولید محصولات کشاورزی شما را تعیین کند، پس مهم است که ویژگی های خاک زمین کشاورزی خود را بشناسیم و با توجه به نوع خاک زمین اقدام به کاشت محصول کنیم.

برای شناسایی ویژگی‌های خاک لازم است تا به موارد مهمی توجه داشته باشیم از جمله اینکه خاک مورد نظر تا چه حد از منابع غذایی مورد نیاز برای محصول کشاورزی ما غنی است؟ احتمال بروز سیلاب ها در این زمین کشاورزی چه اندازه وجود دارد؟

یکی از تهدیدات محصولات کشاورزی امکان ورود سیلاب ها به مزارع و زمین های کشاورزی است، همانطوری که در چند سال اخیر شاهد آن بودیم در بسیاری از استان های کشور ما با سیل های بهاری مواجه هستیم که موجب از دست رفتن بخش قابل توجهی از محصولات کشاورزی و حتی بافت زمین شده است و خسارت بسیار زیادی را به کشاورزان متحمل کرده است، به همین جهت انتخاب موقعیت زمین با توجه به آبراهه ها و امکان ورود سیلاب ها بسیار مهم و ضروری است.

آیا pH خاک با محصول مورد نظر ما برای کشت سازگاری دارد و یا خیر؟

pH یکی از ویژگی های خاک بشمار می‌آید که به بخش اسیدی، خنثی و قلیایی (بازی) تقسیم بندی می‌شود. هر محصول کشاورزی با توجه به شرایط رشد خود به یکی از این سه دسته محیط کشت نیازمند است، به همین جهت بررسی pH خاک امری کاملاً ضروری است.

عمق خاک زمین مورد نظر ما چقدر است؟

یکی از ویژگی های هر زمین کشاورزی اعم از زمین های زراعی و باغداری توجه به عمق خاک آن است، چرا که در صورت بسیاری از درختان و گیاهان نیازمند عمق مناسب خاک برای ریشه دوانی هستند و این ریشه دوانی عمیق تا حدی آنها را در برابر کمبود منابع آبی محفوظ نگه می‌دارد. به همین سبب توجه به نوع محصول کشت شده شما با توجه به عمق خاک زمین کشاورزی از جمله مواردی است که باید مورد توجه قرار دهید.

یکی دیگر از مواردی که نیاز است تا برای انتخاب خاک مناسب به آن دقت کنید، بافت خاک موجود است، چرا که وجود بافت مناسب برای رشد هر محصول می‌تواند متفاوت باشد و توجه به این بافت امکان تولید محصول پرسود را به ما خواهد داد. همچنین توجه به شوری خاک نیز از عواملی است که برای انتخاب زمین مناسب باید به آن دقت کرد.

آلودگی خاک از جمله مخاطرات دیگر در کشاورزی است، توجه به این نکته که وجود ضایعات صنعتی، سرب، آرسنیک، جیوه و غیره در خاک می‌تواند بر افت کیفیت محصول کشاورزی شما تاثیر منفی گذارد و حتی محصول تولیدی شما را غیرقابل استفاده کند.

شرایط آب و هوایی منطقه

شرایط آب و هوایی یکی دیگر از موارد مهم در رشد گیاهان و کشاورزی است به همین دلیل ما برای انتخاب زمین مناسب کشاورزی باید به نوع آب و هوایی منطقه توجه داشته باشیم و آن را از نظر شرایط دمایی، میزان بارش، ارتفاع از سطح دریا و … بررسی کنیم.

میزان بارش می‌تواند رطوبت مورد نیاز برای رشد محصولات کشاورزی را برآورده سازد و ما شاهد رونق مشاغل کشاورزی در آن منطقه هستیم و از سوی دیگر در منابع کم بارش ما باید به دنبال محصولاتی باشیم که در شرایط کم بارش و رطوبت پایین نیز رشد و محصول دهی مناسبی داشته باشند.

یکی دیگر از موارد مهم در شرایط آب و هوایی منطقه، وجود بادهای تند و طوفان هاست، چرا که افزایش تند بادها موجب از بین رفتن محصولات زراعی، شکستن ساقه ها و … خواهد شد.

بررسی تعداد یخبندان و میانگین دمای منطقه از جمله نکات مهم در شرایط آب و هوایی کشاورزی است که برای دسترسی به این آمار و اطلاعات می‌توانید از سایت های هواشناسی رایگان استفاده کنید.

شیب زمین کشاورزی

شیب زمین کشاورزی از جمله موارد مهمی است که در انتخاب زمین مناسب برای کشاورزی باید به آن دقت کرد، چرا که در زمین هایی با شیب بالا و تند شاهد افزایش فرسایش خاک بر اثر بارندگی هستیم و تولید رواناب ها هستیم این موضوع به خصوص در کشت دیمی اهمیت خود را بیشتر نشان خواهد داد که ما در بحث زمین مناسب برای کشت دیمی به آن خواهیم پرداخت.

جهت زمین کشاورزی

جهت زمین کشاورزی از آنجایی حائز اهمیت است که در بسیاری از مناطق کوهپایه‌ای وجود کوه‌ها، تپه و شاید هم سازه‌های انسانی موجود کاهش تابش نور خورشید به زمین ما شوند، که این موضوع مستقیماً بر کاهش تولید محصولات کشاورزی ما تاثیر گذار است. توجه به این نکته برای کشاورزی شهری و ایجاد باغات در حاشیه شهری نیز بسیار حائز اهیمت است، چرا که وجود ساختمان‌های بزرگ در کنار زمین ما موجود از دست رفتن ساعات زیادی از تابش نور خورشید بر محصولات کشاورزی ما خواهد شد و رشد گیاهان ما را کاهش خواهد داد.

منابع آبی

منابع آبی برای زمین های کشاورزی یکی از مقوله های جدی برای انتخاب زمین مناسب به شمار می‌آید.

اگر زمین انتخابی شما به اندازه کافی به منابع آبی دسترسی ندارد، خرید این زمین توصیه نمی‌شود، به همین جهت لازم است تا پیش از انتخاب زمین منابعی مانند چاه آب، وجود نهر، جوی آب و رودخانه را اطراف زمین بررسی کنید بخصوص اگر این منابع در بالادست زمین باشند باعث کاهش هزینه های انتقال آب کشاورزی خواهد شد.

از آنجایی که بیشتر محصولات کشاورزی برای فصول گرم سال کشت می‌شود به همین جهت نیاز است تا فصلی بودن یا دائمی بودن رودخانه‌های اطراف را بررسی کنیم چرا که در بسیاری از استان ها به وارد شدن به فصول گرم شاهد خشک شدن بسیاری از رودخانه‌های فصلی هستیم.

بازارهای موجود و بالقوه اطراف خود را بشناسید

ورود به دنیای کشاورزی به معنای ورود به دنیای تجارت غذاست. اگر شما بواسطه‌ی کشاورزی محصولات غذایی تولید می‌‌کنید باید راه‌‌های فروش اون رو هم پیدا کنید. به همین دلیل اگر زمین کشاورزی شما هر چقدر به شهرها و بازارها نزدیک‌تر باشه فروش محصولات برای شما ساده‌تر و حتی پردرآمدتره، به همین دلیل نزدیکی به بازار خیلی مهمه.

زهکشی زمین را جدی بگیرید

یکی از مشکلاتی که افراد پس از انتخاب زمین با آن مواجه می‌شوند جمع شدن بیش از اندازه آب در زمین است، این موضوع در مناطق پربارش کشور ما مانند استان های شمالی بسیار دیده می‌شود که موجب خرابی محصولات زراعی مانند سبزیجات خواهد شد و افزایش آفات را به دنبال دارد.

داشتن یک زهکشی درست و اصولی در هنگام آماده سازی زمین برای کشت می‌تواند راه حل مناسبی برای این مشکل باشد. این زهکشی باید با توجه به شیب زمین و موانع موجود در اطراف زمین انجام شود اما در حالت کلی برای زمین هایی با شیب کم مانند بسیاری از زمین های استان های شمالی بهتر است زهکشی در یک شیب رو به جنوب و یا جنوب شرقی انجام شود چرا که در این حالت آب موجود در زهکشی در بیشترین معرض تابش نور خورشید قرار خواهد گرفت و با افزایش رطوبت آب سطحی مواجه هستیم.